یائسگی پایان دوره باروری زنان است که معمولا در حدود ۵۰ سالگی است. با توقف قاعدگی و همچنین توقف تخمک گذاری و ترشح هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون توسط تخمدان ها مشخص می شود. از نظر پزشکی ، زمانی که یک زن برای ۱۲ ماه متوالی پریود نشده باشد ، در دوران یائسگی شناخته می شود. با این حال شروع این دوره ، یعنی قطع دائمی قاعدگی ، در ابتدای این ۱۲ ماه است. بنابراین فقط می توان به صورت گذشته نگر ایجاد کرد. دوره ۲ تا ۷ سال قبل از قطع پریود را پری یائسگی می گویند. تخمک گذاری نامنظم تر می شود. سطح استروژن می تواند به طور چشمگیری متفاوت باشد. در این سال های انتقالی است که بی نظمی های قاعدگی و علائم آزاردهنده ظاهر می شود: گرگرفتگی ، اختلالات خواب ، نوسانات خلقی و غیره.
شدت علائم از یک زن به زن دیگر متفاوت است : برخی علائم غیر از قطع قاعدگی ندارند ، در حالی که برخی دیگر یعنی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از زنان علائم با شدت متوسط تا شدید دارند . پس از یائسگی ، اگرچه تخمدان ها دیگر استروژن ترشح نمی کنند ، غدد فوق کلیوی و بافت چربی همچنان مقادیر کمی ترشح می‌کنند.
اولین علامت یائسگی
اولین و مهم ترین علامت و نشانه های یائسگی معمولا نامنظم شدن چرخه قاعدگی است. ممکن است فاصله بین قاعدگی ها طولانی تر یا کوتاه تر شده و میزان خونریزی کم یا زیاد شود. این تغییرات به دلیل کاهش تدریجی هورمون های استروژن و پروژسترون رخ می دهد. علاوه بر نامنظم شدن پریود ، برخی زنان گر گرفتگی را به عنوان اولین نشانه تجربه می کنند. این حالت شامل احساس ناگهانی گرما در صورت ، گردن و بالا تنه است که ممکن است همراه با تعریق شبانه باشد.
تغییرات خلقی مانند زود رنجی ، اضطراب یا افسردگی هم می تواند از نشانه های اولیه باشد. همچنین خشکی واژن و کاهش میل جنسی در برخی افراد دیده می شود. این علائم معمولاً چند ماه تا چند سال قبل از یائسگی کامل شروع می شوند. در این دوره که دوران پسا قاعدگی نام دارد ، رعایت تغذیه مناسب ، ورزش و مدیریت استرس به کاهش علائم کمک می کند. اگر علائم شدید بود ، مشورت با بهترین متخصص زنان تهران ضروری است.
علائم یائسگی
علائم معمولاً در دوران پیش از یائسگی بارزتر است. این علائم مربوط به تغییرات هورمونی است که در این دوره گذار رخ می دهد، بلکه به پیری نیز مربوط می شود. آنها به طور غیر قابل پیش بینی ظاهر می شوند و از ماه به ماه بسیار متفاوت هستند.
- پریودهای نامنظم : آنها یک تظاهرات رایج از بی ثباتی هورمونی هستند که در دوران پیش از یائسگی رخ می دهد.
- گرگرفتگی : گرگرفتگی معمولا ابتدا در شکم یا قفسه سینه احساس می شود. گرما در عرض چند ثانیه به گردن و صورت می رسد. مدت زمان آنها از چند ثانیه تا چند دقیقه متغیر است. فراوانی و شدت آنها از یک زن به زن دیگر بسیار متفاوت است. گاهی اوقات با تپش قلب و تعریق همراه هستند. ۵۰ تا ۸۰ درصد زنان آن را تجربه می کنند. گرگرفتگی اولین دلیلی است که زنان در دوران یائسگی به دنبال مراقبت های پزشکی هستند.
- اختلالات خواب : مشکلات خواب یک دلیل بسیار رایج برای شکایت در این دوره انتقالی است. به طور کلی، با افزایش سن، شب ها کوتاه تر می شود و کیفیت خواب ضعیف تر می شود. تغییرات هورمونی نیز می تواند در خواب اختلال ایجاد کند. به عنوان مثال، مشکل به خواب رفتن و بیدار شدن مکرر در طول شب معمولاً به گرگرفتگی و تعریق شبانه مربوط می شود. این اختلالات خواب می تواند منجر به خستگی قابل توجه، تحریک پذیری، اختلالات خلقی و مشکل در تمرکز شود.
- اختلالات خلقی : اگرچه هنوز بحث برانگیز است، دوره حوالی یائسگی به نظر می رسد زمان بیشترین آسیب پذیری عاطفی باشد. تحریک پذیری، تمایل به گریه، نوسانات خلقی، اضطراب و کمبود انگیزه یا انرژی، شایع ترین آزاردهنده های گزارش شده در این دوره از زندگی هستند. زنانی که قبل از این دوره از افسردگی رنج می بردند نیز گاهی اوقات علائم شان بدتر می شود.
- پیری پوست ، خشکی مو : پوست خشک تر می‌شود و چین و چروک‌ها بارزتر می‌شوند. موها خشک تر و شکننده تر می شوند. در واقع ، کاهش استروژن منجر به کاهش تولید کلاژن و الاستین می شود، ۲ ماده ای که نقش مهمی در خاصیت ارتجاعی پوست و همچنین در رنگ آن دارند. علاوه بر این، عوامل دیگری می توانند ظاهر پوست و مو را تغییر دهند، مانند کاهش سرعت فعالیت غده تیروئید (کم کاری تیروئید). بنابراین ما باید وضعیت را به طور کلی ارزیابی کنیم.
یائسگی زودرس
هر زن زندگی خود را با مقدار مشخصی تخمک ، سلول های جنسی زنانه ، آغاز می کند. با این حال زمانی که تمام تخمک ها استفاده شده باشند ، یائسگی آغاز نمی شود. یک زن حدود ۳۰۰۰۰ تخمک دارد. با این حال ۵۰۰ نفر از آنها چرخه تخمک گذاری را پشت سر می گذارند. سن یائسگی بیشتر توسط ژن ها تعیین می شود. همچنین می تواند تحت تأثیر وضعیت سلامتی قرار گیرد. وقتی پایان پریود قبل از ۴۰ سالگی اتفاق می افتد ، زودرس در نظر گرفته می شود. این دوره می تواند خود به خود اتفاق بیفتد یا در اثر بیماری ، دارو ، جراحی یا پرتو درمانی یا شیمی درمانی ایجاد شود.
به عنوان مثال ، برداشتن هر دو تخمدان با جراحی باعث یائسگی می شود. از سوی دیگر ، برداشتن رحم به تنهایی به روش هیسترکتومی برای ایجاد پسا قاعدگی کافی نیست ؛ زیرا تخمدان ها به تولید استروژن ادامه می دهند ، اما قاعدگی را متوقف می کند. درمان های سرطان با شیمی درمانی یا رادیوتراپی ، می تواند منجر به قطع تدریجی پریود شود. تأثیر این درمان ها بر چرخه قاعدگی به قدرت آن ها بستگی دارد. با قطع درمان ممکن است پریودها بر گردند.
عوارض یائسگی
کاهش استروژن زنان را در معرض خطر بیشتر مشکلات سلامتی مانند پوکی استخوان ، بی اختیاری ادرار استرسی و اختلالات قلبی عروقی قرار می دهد. این یکی از عوامل خطر در میان دیگران است. یائسگی باعث تغییرات عمیق جسمی و روانی در زنان می شود.
آخرین پریود قبل از یائسگی چگونه است؟
آخرین قاعدگی قبل از یائسگی معمولا نامنظم و متفاوت از قبل است. برخی زنان ممکن است چند ماه بدون پریود باشند و سپس یک خونریزی داشته باشند. در برخی دیگر ، ممکن است خونریزی بسیار سبک یا برعکس ، شدیدتر از حد معمول باشد. نشانه های مهمی که باید به آن توجه کرد:
- اگر بعد از ۱۲ ماه از آخرین پریود ، دوباره خونریزی داشتید ، حتما به پزشک مراجعه کنید ، زیرا می تواند نشانه ای از مشکلات دیگر باشد.
- ممکن است قبل از آخرین پریود ، گرگرفتگی ، تغییرات خلقی و خشکی واژن را تجربه کنید.
- مصرف مواد مغذی ، ورزش و کنترل استرس در این دوران بسیار مهم است.
- اگر علائم شدیدی دارید که بر کیفیت زندگی شما تاثیر می گذارد ، پزشک می تواند روش هایی مانند هورمون درمانی یا تغییر سبک زندگی را پیشنهاد کند.
سن یائسگی در زنان ایران
در ایران ، میانگین سن یائسگی زنان حدود ۴۹ تا ۵۱ سال است. با این حال ، این سن می تواند تحت تاثیر عوامل ژنتیکی ، سبک زندگی و شرایط پزشکی متفاوت باشد. برخی زنان ممکن است زودتر و برخی دیرتر یائسه شوند.
این دوره زمانی رخ می دهد که تخمدان ها تولید هورمون های استروژن و پروژسترون را متوقف کرده و قاعدگی برای ۱۲ ماه متوالی قطع شود. عواملی مانند سیگار کشیدن ، استرس ، تغذیه نامناسب و بیماری هایی مثل مشکلات تیروئید می توانند سن یائسگی را کاهش دهند. در مقابل ، سبک زندگی سالم ، ورزش و رژیم غذایی مناسب ممکن است شروع آن را به تاخیر بیندازد. زنان ایرانی معمولا دوران پیش توقف قاعدگی را از ۴۵ سالگی تجربه می کنند که با تغییرات در نظم قاعدگی ، گرگرفتگی و تغییرات خلقی همراه است. برای کنترل علائم ، مراجعه به پزشک و رعایت توصیه های بهداشتی ضروری است.
