مسمومیت بارداری از شایع ترین عوارضی است که تعداد قابل توجهی از زنان باردار آن را تجربه می کنند. این عارضه که در بسیاری از زنان در دوره های خاصی از بارداری و معمولا نیمه دوم بارداری رخ می دهد و می تواند علت بروز نتایج خطرناک بارداری در زنان باشد. از این رو خانم های باردار باید به علائم مسمومیت در زمان حاملگی توجه کافی داشته باشند تا این عارضه موجب پیشامد های خطرات برای خودشان و جنین شان نشود. در واقع این عارضه به مجموعه اختلالاتی گفته می شود که در سیستم عصبی مرکزی و همچنین کارکرد کلیه های زن باردار رخ می دهد. افزایش فشار خون نیز از دیگر عارضه هایی است که با این مسمومیت همراه است. در دوران بارداری اگر مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی اتفاق بیفتد عواقبی در سلامت مادر و جنین خواهد داشت از این رو کنترل حاملگی پر خطر از موارد مهمی است که باید مد نظر قرار بدهید ، مخصوصا در خانم هایی که بارداری های دوم و یا سوم آن ها می باشد و تجربه ی حاملگی پر خطر در اولین بار را داشته اند.
مسمومیت حاملگی دارای علائم و نشانه هایی است که زنان باردار همواره باید آنها را در نظر داشته باشند مهم ترین علائم از این قرار است:
- تورم در نواحی مختلف بدنی که آن را پف کردن مادر میشناسند؛ البته ورم تا حدی در خانمهای باردار طبیعی است و زنانی که دچار مسمومیت بارداری نیستند هم این عارضه را تجربه می کنند.
- افزایش میزان فشار خون از مهم ترین و ابتدایی ترین علائمی است که در نتیجه مسمومیت در زمان بارداری رخ خواهد داد. در واقع افزایش فشار خون هم عاملی برای بروزمسمومیت در دوران بارداری می باشد و هم در نتیجه آن ایجاد خواهد شد
- درد در قسمت بالای شکم
- سردرد
- در مواردی که مسمومیت بارداری شدید شود می تواند به کما و اختلال هوشیاری نیز بینجامد.
- از دیگر علائم ابتلا به مسمومیت حاملگی حالت تهوع و استفراغ است.
واقعیتی که وجود دارد این است که مسمومیت باردای از جمله مشکلاتی است که علت مشخصی برای آن وجود ندارد اماعده ای از پزشکان عواملی را در بروز این عارضه دخیل می دانند و آن علل زمینه ساز نامیده می شوند.
از جمله این عوامل که زمینه ساز هستند میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
- سابقه خانوادگی پره اکلامپسی در افراد درجه یک
- عادات غذایی نامناسب
- استفاده از انواع دخانیات مثل سیگار
- مصرف الکل
- افرادی که پیش از بارداری و در دوران بارداری فشار خون بالایی دارند.
تمامی این عوامل در ابتلای زنان به مسمومیت دوران بارداری دخیل است. زیرا که مشاهده شده است زنانی که این شرایط را داشته اند درصد بالایی از مبتلایان را به خود اختصاص داده اند. البته مسمومیت حاملگی دارای علائم دیگری می باشد که با انجام آزمایشات مختلف قابل تشخیص خواهد بود . هرچند که دلیل مسمومیت بارداری ناشناخته است اما برخی از محققین به این نتیجه رسیدند که علل مسمومیت حاملگی وجود ماده سمی است که در جفت وجود دارد . همچنین مواردی مانند تغذیه نامناسب و یا فشارخون بالا و یا عدم کنترل دیابت در دوران بارداری ممکن است که آن این عارضه را ایجاد نماید.
دقت داشته باشید که پیش از اقدام به بارداری و در دوران حاملگی به هیچ عنوان از الکل و یا مشروبات الکلی استفاده نکنید، چرا که این بیماری یک خطر جدی برای مادر و جنین محسوب می شود. البته پره اکلامپسی می تواند به صورت خفیف نیز وجود داشته باشد و فرد مبتلا را دچار عوارض محدودی به نماید اما در هر صورت نیاز است تا مسمومیت بارداری کنترل شود دقت داشته باشید که هرگونه ورم و یا افزایش فشار خون به معنای ابتلا به پره اکلامپسی نمی باشد از این رو از وارد کردن استرس و اضطراب به خود پرهیز نمایید و سعی کنید که این مسئله را با پزشک تحت نظر خود در میان بگذارید. به طور کلی در صورتی که فشار خون مادر باردار از ۱۴ بالاتر و یا از نوع پایینتر باشد غیر طبیعی بوده و باید شما به متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.
آیا مسمومیت بارداری قابل درمان است؟
درمان پره اکلامپسی از جمله موضوعاتی است که از سوی بسیاری از زنان مطرح می شود. واقعیت این است که روش درمان مسمومیت دوران حاملگی به شدید و یا خفیف بودن مسمومیت باز می گردد. از این رو زمانی که زنان مسمومیت خفیف داشته باشند باید در منزل استراحت کنند و مراقبت های لازم را در زمینه های مختلف از جمله رژیم غذایی داشته باشند. زمانی که مسمومیت بارداری شدید باشد از روش های زیر برای درمان کمک می گیرند:
- استفاده از دارو هایی که فشار خون را کاهش می دهند
- استفاده از دارو هایی که ضد تشنج هستند و احتمال تشنج را کاهش می دهند مانند استفاده از سولفات منیزیم
چگونه می توان از مسمومیت بارداری جلوگیری کرد؟
مهم ترین اقدامی که زنان می توانند انجام دهد این است که پیش از بارداری تمامی عواملی که زمینه ساز بروز پره اکلامپسی است را منتفی کنند. در واقع عدم استفاده از الکل ، عدم استفاده از سیگار ، برخورداری از رژیم غذایی سالم و وزن گیری متناسب در بارداری و همچنین کاهش فشار خون می تواند تا حد زیادی احتمال وقوع مسمومیت بارداری را کاهش دهد.
در مسمومیت بارداری چه بخوریم؟
در دوران مسمومیت بارداری تغذیه مناسب می تواند به کنترل فشار خون و بهبود وضعیت مادر و جنین کمک کند. برای کاهش فشار خون ، مصرف مواد غذایی غنی از پتاسیم مانند موز ، سیب زمینی شیرین و آووکادو مفید است. همچنین مصرف کلسیم از منابعی چون لبنیات کم چرب ، سبزیجات برگ سبز و بادام توصیه می شود. پروتئین های با کیفیت از منابعی مثل گوشت سفید ، تخم مرغ و حبوبات به حفظ سلامت کلیه ها و رشد جنین کمک می کنند. نوشیدن مایعات به میزان کافی برای حفظ عملکرد کلیه ها ضروری است ، بنابراین آب و آب میوه های طبیعی گزینه های مناسبی هستند. مصرف نمک باید محدود شود ؛ غذاهای فرآوری شده و شور باید از رژیم غذایی حذف شوند و به جای آن از ادویه جات و گیاهان معطر استفاده شود. همچنین مصرف آنتی اکسیدان ها مانند میوه ها و سبزیجات تازه برای کاهش التهاب مفید است. چربی های سالم از ماهی های چرب ، روغن زیتون و گردو به بهبود سلامت قلب کمک می کنند. مصرف قندهای ساده و غذاهای فرآوری شده باید محدود شود. همچنین توصیه می شود از الکل و کافئین پرهیز کرده و همواره تحت نظارت پزشک تغذیه کرد.
اولین علائم مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی یکی از مشکلات جدی است که می تواند در دوران بارداری بروز کند. این وضعیت معمولاً بعد از هفته ۲۰ بارداری شروع می شود و علائم آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- فشار خون بالا : یکی از علائم اصلی پره اکلامپسی افزایش فشار خون است. فشار خون بالا ممکن است به طور ناگهانی افزایش یابد.
- وجود پروتئین در ادرار : آزمایش ادرار پروتئین را در ادرار نشان می دهد که به این شرایط “پروتئینوری” گفته می شود.
- تورم شدید : تورم غیرطبیعی به ویژه در دست ها ، صورت و پاها از علائم معمول پره اکلامپسی است. این تورم معمولا در شب بیشتر مشاهده می شود.
- سردردهای شدید و مداوم : سردردهای شدید و غیرقابل تحمل که با مصرف مسکن ها برطرف نمی شود ، می تواند علامت هشدار دهنده ای برای مسمومیت بارداری باشد.
- تاری دید یا مشکلات بینایی : مشکلاتی مانند دید تار ، دید دوتایی یا کاهش موقت بینایی ممکن است نشان دهنده پره اکلامپسی باشد.
- درد در قسمت بالای شکم : احساس درد یا فشار در قسمت بالای شکم ، به ویژه زیر دنده ها می‌تواند از علائم مسمومیت در دوران حاملگی باشد.
- ناراحتی تنفسی : در موارد شدیدتر ، مشکلات تنفسی و تنگی نفس ممکن است رخ دهد.
- تهوع و استفراغ مداوم : تهوع و استفراغ که بیشتر از علائم معمول بارداری هستند و حتی با گذشت زمان کاهش پیدا نمی کنند ، می توانند علامت مسمومیت بارداری باشند.
اگر هرکدام از این علائم را تجربه کردید ، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. پره اکلامپسی ممکن است عوارض جدی برای مادر و نوزاد داشته باشد ، بنابراین تشخیص و درمان به موقع آن بسیار مهم است.
علت مسمومیت بارداری
علت دقیق مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی هنوز به طور کامل مشخص نیست ، اما چندین عامل می توانند در بروز این وضعیت نقش داشته باشند. در زیر به مهم ترین علل و عوامل خطر اشاره شده است:
- مشکلات در سیستم عروقی : یکی از اصلی ترین دلایل پره اکلامپسی ، اختلال در نحوه شکل گیری رگ های خونی جدید در جفت است. در این وضعیت ، رگ های خونی جفت قادر به گسترش کافی برای تأمین نیازهای جنین نیستند و ممکن است باعث افزایش فشار خون در مادر شوند.
- نقص در عملکرد سیستم ایمنی : برخی تحقیقات نشان می دهند که سیستم ایمنی بدن ممکن است به طور غیرطبیعی به بارداری واکنش نشان دهد و باعث التهاب و اختلال در عملکرد رگ های خونی شود.
- هورمون ها : تغییرات هورمونی در بارداری می توانند نقش مهمی در بروزاین عارضه ایفا کنند. به ویژه ، هورمون هایی که در تنظیم فشار خون و عملکرد رگ های خونی دخالت دارند.
- سابقه پزشکی مادر : زنانی که سابقه فشار خون بالا ، دیابت ، بیماری های کلیوی یا مسمومیت در بارداری های قبلی دارند ، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه هستند.
- بیش از حد بودن سن یا سن پایین : زنان باردار زیر ۲۰ سال یا بالای ۳۵ سال بیشتر در معرض خطر مسمومیت بارداری قرار دارند.
- چاقی و اضافه وزن : زنان بارداری که اضافه وزن دارند یا چاق هستند ، بیشتر احتمال دارد به مسمومیت حاملگی مبتلا شوند.
- چند قلویی : زنانی که بارداری دوقلویی یا بیشتر دارند ، نسبت به زنان باردار با یک جنین بیشتر در معرض خطر مسمومیت هستند.
- عوامل ژنتیکی : برخی از مطالعات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی نیز می توانند در بروز این عارضه مؤثر باشند ، به ویژه اگر در خانواده سابقه این مشکل وجود داشته باشد.
- اختلالات در جفت : هر گونه مشکل در جفت مانند جفت پایین افتاده یا مشکلات مربوط به جریان خون در جفت نیز می تواند موجب افزایش خطر پره اکلامپسی شود.
نتیجه گیری
با توجه به این مساله که پره اکلامپسی عامل مهم مرگ و میر خانمهای باردار محسوب می شود باید بگوییم که برای پیشگیری و همچنین تشخیص زودرس و درمان مناسب مسمومیت بارداری حتما به بهترین متخصص زنان تهران مراجعه کنید. بهترین متخصصین زنان و زایمان می تواند با اتکا بر تجربه و مهارتی که در زمینه پیشگیری و تشخیص و درمان زنان پرخطر برای مسمومیت در بارداری دارند بهترین برنامه درمانی را برای این افراد داشته باشند همچنین می توانید با تحت نظر بودن توسط یک پزشک متخصص از سقط مکرر جنین جلوگیری نمایید . مسمومیت در دوران حاملگی از جمله اختلالات مهمی است که درمان آن را نمی توان به متخصصین کم تجربه سپرد. بنابراین در هنگام انتخاب بهترین متخصص زنان و با تجربه در حاملگیهای پرخطر باید نهایت دقت را داشته باشید.
