دوران بارداری یکی از شیرین ترین و لذت بخش ترین دوره های زندگی برای خانم ها می باشد ، احساس مادر شدن و تغییراتی که در احوالات زندگی ایجاد می شود ، حس خوشایند و تازه ای را به همراه دارد. اما در کنار تمام لذت های بارداری ، استرس و نگرانی هایی همواره همراه با زنان خواهد بود ، این احساس به خصوص در اولین تجربه بارداری شدید تر خواهد شد . با گذر از نه ماه انتظار و رسیدن به زمان زایمان ، به کمک متخصص زنان و زایمان فرزند شیرین به دنیا می آید و مادر شدن آغاز می شود. اما در برخی از موارد ممکن است این دوره با سختی و مشکلاتی همراه باشد که تاثیرات بسیاری بر جنین و مادر بگذارد ، در صورتی که دوران بارداری روال عادی خود را طی نکند و بیماری و مشکلاتی را با خود به همراه داشته باشد ، بارداری پرخطر خواهد بود. حاملگی پرخطر به زمانی گفته می شود که عوارض و خطراتی وجود دارد که می تواند مادر ، کودک و یا هر دو را تهدید کند. در بارداری حاملگی مادر باید تحت کنترل پزشک باشد تا بهترین نتایج و زایمان پیش روی مادر باشد.
بارداری پرخطر چیست؟
بارداری پرخطر حالتی است که در آن ، پزشک احتمال می دهد مادر مبتلا به یک عارضه ای جدی باشد ، به طوری که سلامت مادر یا نوزاد یا هر دو تحت تاثیر قرار بگیرد. بهترین توصیه در چنین شرایطی این است که مادر و کودک تحت مراقبت‌های ویژه پزشکی قرار بگیرند تا با پیش آمد هر گونه مشکلی ، سریعا اقدامات درمانی انجام شده و مادر و کودک از هر خطر احتمالی در امان بمانند. این مشکلات می توانند تأخیر در رشد جنین (زایمان زودرس) ، مرگ مادر یا نوزاد باشد. در این مقاله مهم ترین ریسک های دوران بارداری را بر شمرده و در رابطه با هر یک از آن ها توضیحات مناسبی را از زبان دکتر نگین حدادی ، بهترین متخصص زنان در تهران ارائه می نماییم.
خانمی که قبل از بارداری از بیماری رنج می برد، از هفته اول بارداری باید بیشتر تحت معاینات قرار بگیرد. اگر مادر آینده دیابت بارداری، فشار خون بالا ، بیماری عفونی یا ناسازگاری رزوس داشته باشد ، حاملگی پر خطر تلقی می شود. بارداری دوقلو یا چند قلو نیز در دسته حاملگی‌های پرخطر قرار می‌گیرد ، اما می‌تواند به‌طور طبیعی ادامه یابد. در این مورد ، هدف جلوگیری از زایمان زودرس است.
اهمیت مراقبت های حاملگی پرخطر
بسیاری از عوامل بروز خطر بارداری پر خطر را می توان در اوایل حاملگی شناسایی کرد و مراقبت های ویژه ای را برای مادر و جنین در نظر گرفت. در چنین مواقعی مادر نیاز به مشارکت یک متخصص در زمینه بهداشت ، یک متخصص ژنتیک و یک متخصص اطفال دارد. البته قبل از هر اقدامی باید با یک متخصص زنان و زایمان مشورت کرده و حتی قبل از اقدام به بارداری برای شروع مراقبت ها اقدام کند. مراقبت های مناسب و به موقع قبل از تولد ، برای اطمینان از سلامت مادر و کودک بسیار ضروری است.
مراقبت های پزشکی در بارداری پرخطر
مراقبت های پزشکی در حاملگی پرخطر بسیار اهمیت دارند تا از بروز مشکلات جدی برای مادر و جنین جلوگیری شود. این مراقبت ها شامل موارد زیر هستند:
- نظارت دقیق تر بر سلامت مادر و جنین : پزشک باید به طور مداوم وضعیت سلامت مادر و رشد جنین را بررسی کند. این شامل آزمایش های خون ، ادرار ، سونوگرافی و نظارت بر ضربان قلب جنین است.
- مشاوره و بررسی تاریخچه پزشکی : پزشک باید سابقه پزشکی مادر را بررسی کرده و خطرات احتمالی مانند بیماریهای مزمن مانند دیابت ، فشار خون یا مشکلات قبلی بارداری را شناسایی کند.
- تنظیم رژیم غذایی و فعالیت بدنی : رژیم غذایی سالم و مناسب برای کنترل وزن و سلامت مادر ضروری است. همچنین محدودیت در فعالیت های سنگین و استراحت کافی توصیه می شود.
- دارو درمانی و مکمل ها : در صورت نیاز به کنترل فشار خون ، دیابت یا سایر شرایط ، پزشک داروهای خاص و مکمل های مورد نیاز را تجویز می کند.
- پیشگیری از عوارض زایمان زودرس : در حاملگی های پرخطر ، پزشک ممکن است داروهایی برای پیشگیری از زایمان زودرس یا تحریک رحم تجویز کند.
- آموزش مادر در مورد علائم هشدار دهنده : مادر باید با علائم خطر مانند درد شدید شکم ، خونریزی یا تغییر در حرکت جنین آشنا شود و در صورت مشاهده این علائم فوراً به پزشک مراجعه کند.
این مراقبت ها به مادر کمک می کنند تا بارداری سالم تری داشته باشد و خطرات احتمالی کاهش یابد.
انواع حاملگی پرخطر
| وضعیت یا بیماری | خطرات |
|---|---|
| حاملگی در سنین پایین (زیر ۱۸ سال) | زایمان زودرس ، فشار خون بالا ، کمبود وزن جنین |
| حاملگی در سنین بالا (بالای ۳۵ سال) | دیابت بارداری ، فشار خون بالا ، مشکلات کروموزومی مانند سندرم داون |
| دیابت مادر | زایمان زودرس ، ماکروزومی (جنین بزرگ) ، پره اکلامپسی |
| فشار خون بالا یا پره اکلامپسی | مشکلات کبدی ، زایمان زودرس ، مشکلات رشد جنین |
| سقط مکرر یا زایمان زودرس قبلی | سقط مجدد ، مشکلات در بارداری های بعدی |
| حاملگی دوقلو یا چندقلو | زایمان زودرس ، پره اکلامپسی، دیابت بارداری |
| عیوب جنینی ، مشکلات کروموزومی یا ساختاری جنین | مشکلات رشد جنین ، زایمان زودرس ، نیاز به بررسی دقیق تر |
| مشکلات رحمی مثل فیبروم ها ، رحم دوشاخ | سقط مکرر ، زایمان زودرس ، فشار بر جنین |
| استرس شدید مادر | زایمان زودرس ، پره اکلامپسی ، مشکلات رشد جنین |
| بیماری های قلبی مادر | نارسایی قلبی ، سکته ، مشکلات در دوران بارداری و زایمان |
چه مواردی بارداری شما را به حاملگی پرخطر تبدیل می کنند؟
حاملگی پرخطر بدون دلیل ایجاد نمی شود. بلکه باید حتما شرایط ویژه ای وجود داشته باشد تا بارداری شما حالت خطرناک به خود بگیرد. در بسیاری از موارد ، بارداری پرخطر در صورت وجود داشتن یکی از شرایط زیر اتفاق می افتد:
- مادر دیابتی
- سیگار کشیدن
- سوء مصرف مواد
- مادر مبتلا به صرع
- ابتلای مادر به سرطان
- تغذیه نامناسب مادران
- حاملگی های چند قلویی
- مادر مبتلا به فشار خون بالا
- ابتلای مادر به بیماری های قلبی
- مادرانی که بیماری های کلیوی دارند
- ناهنجاری های رحم ، جفت یا دهانه رحم
- بارداری با سابقه بیش از سه بار سقط مکرر
- وزن مادر کم یا شاخص توده بدن مادر کم (BMI)
- ابتلای مادر به بیماری های مقاربتی (HIV / AIDS)
- مادرات با سن بالای ۳۵ سال و سن کمتر از ۱۷ سال
- سابقۀ شخصی یا خانوادگی تولد نوزاد با نقص‌های مادرزادی
- مادران مبتلا به بیماریهای اتوایمیون نظیر لوپوس و بهجت و …
- اختلالات روانپزشکی و اختلالات خوردن ، مانند بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی
- مواردی که مادر بیماری زمینه ایی ندارد اما به دلیل باردارشدن به آن مبتلا شده است. (مانند افزایش فشار خون ، دیابت حاملگی ، کرونا ، آنفلوانزا)
تاثیر دیابت بارداری بر روی بارداری پرخطر
دیابت بارداری به طور انحصاری در زنان باردار اتفاق می افتد و حدود ۴ تا ۵ درصد از این افراد در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می دهد. این اختلال حالتی است که در آن افزایش قند خون برای اولین بار ، آن هم در طی دوران حاملگی دیده می شود. این بیماری معمولاً بین هفته‌های ۲۴ و ۲۸ ظاهر می گردد. همچنین دیابت بارداری می تواند باعث بروز عوارضی در جنین یا مادر شود. متاسفانه علت دقیق دیابت باردای مشخص نیست. بنابراین با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و مادر باردار خواهد داشت ، پیشگیری و کنترل آن بهترین راه حل است.
پره اکلامپسی ؛ یکی از دلایل حاملگی پرخطر
پره اکلامپسی یک اختلال در دوران بارداری می باشد که چندین ارگان بدن را درگیر می کند. این بیماری در بین ۲ تا ۱۰ درصد از زنان حامله در سراسر جهان رخ می دهد و معمولا بعد از هفته بیستم بروز پیدا می کند که با افزایش فشار خون مادر یا دفع پروتئین با ادرار تشخیص داده می شود. در صورت عدم درمان ، ممکن است مادر دچار تشنج و عوارض مغزی شود. بهترین تجویز در این حالت ، زایمان سزارین می باشد تا به سقط جنین منجر نگردد. پره اکلامپسی به طور معمول در اواسط بارداری اتفاق می افتد و ممکن است همراه با ادم (تورم) در صورت و دست ها باشد. همچنین با درد شکم ، سردرد و تاری دید نیز همراه است. در صورت عدم درمان ، پره اکلامپسی حتی می تواند کشنده باشد که از مهم ترین موارد به عنوان بارداری پرخطر شناخته می شود.
خانم حامله ای که علائم پره اکلامپسی (تهوع ، میگرن ، افزایش سریع وزن ، ادم ، فشار خون بالا، سطح پروتئین بالا در ادرار) را نشان می دهد، باید فورا تحت مراقبت قرار گیرد تا از اکلامپسی جلوگیری شود.پس از پره اکلامپسی ، زن باید استراحت کند و تحت معاینات منظم (آزمایش ادرار، سونوگرافی و غیره) قرار گیرد. همین امر در مورد حاملگی های بعدی نیز صدق می کند که احتمال بروز این بیماری بیشتر است. هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد و در موارد شدید ، سقط جنین تنها راه حل برای نجات جان مادر است.در موارد خفیف تر ، درمان در منزل و ارزیابی های مکرر توسط یک مراقب توصیه می شود. به دلیل اهمیت بالای این موضوع ، همواره به شما پیشنهاد می کنیم که مراقبت های دوران بارداری را جدی بگیرید.
علائم اورژانسی بارداری پرخطر ❌
برخی از علائم وجود دارند که در صورت مشاهده آن ها در دوران حاملگی باید حتما به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کرد و دستورات مراقبتی را از وی دریافت نمود. بهترین متخصص زنان در تهران خاطر نشان کرد: «اگر هر یک ازعلائم و نشانه های زیر را در دوران بارداری خود مشاهده کردید ، حتما با پزشک مشورت کنید.»
- از دست دادن هوشیاری
- بروز تب در دوران بارداری
- بروز تورم دست ، پا یا صورت
- خروج ناگهانی مایعات از واژن
- درد در ناحیه شکم یا دل پیچه
- تیره شدن یا تاری دید و سردرد شدید
- خونریزی واژینال (از هر نوعی که باشد)
- هرگ ونه تغییر در میزان حرکت های جنین
- فشار لگنی مداوم یا درد در ناحیه پایین کمر
- اسپاسم عضلانی منظم با درد یا بدون درد به مدت یک ساعت
تشخیص حاملگی پرخطر
امروزه می توان به راحتی زنانی را که در معرض بارداری پرخطر قرار دارند ، در ارزیابی های اولیه شناسایی کرد. مراقبت های پیش از تولد ، فرصت مناسبی برای تجویزغربالگری می باشد ، چون می توان بسیاری از عوامل خطرزا که باعث بروز زایمان های زودرس یا عوارض دیگر میشوند ، را شناسایی کرد. بهترین زمان برای ارزیابی مادر باردار در سه ماهه اول حاملگی (هفته ۱ تا ۱۲) می باشد و شامل مجموعه ای از اطلاعات در مورد سلامت مادر ، به ویژه سابقه پزشکی و زایمان های قبلی او است.
سونوگرافی هم جزو بهترین و کم خطرترین نوع ارزیابی مادران باردار و وضعیت سلامت جنین می باشد. گاهی برای اطمینان از این که کودک به خوبی در حال رشد است ، پزشک نوبت های بیشتری از سونوگرافی بارداری را تجویز می نماید. برای سلامت مادر و کودک ، حتما باید به طور منظم فشار خون مادر کنترل شود. ناگفته نماند انجام آزمایش ادرار نیز بسیار ضروری است چون این آزمایش یکی از روش های مهم غربالگری در دوران بارداری می باشد و به تشخیص پره اکلامپسی کمک می کند. در واقع میزان پروتئین موجود در ادرار مسئله مهمی است چون علاوه بر نشان دادن ابتلای مادر به اختلال فوق ، به تشخیص عفونت‌های دستگاه ادراری نیز کمک می کند.
بهترین دکتر حاملگی پرخطر در تهران چه وظایفی دارد؟
بهترین دکتر بارداری پرخطر در تهران وظیفه بررسی وضعیت سلامت مادر و جنین را از جهات مختلف بر عهده دارد. در حقیقت زمانی که شما برای جلوگیری از بروز بارداری پرخطر به چنین متخصصی مراجعه می کنید ، همه موارد زیر بررسی خواهند شد:
- مادر دچار سوء مصرف مواد نباشد.
- معاینه کامل فیزیکی ضروری می باشد.
- سلامت مادر و جنین در طول بارداری پیگیری گردد.
- غربالگری آزمایشگاهی برای اختلالات شایع انجام شود.
- برنامه ای برای ادامه مراقبت های دوران بارداری ، ترسیم شود.
- سن حاملگی جنین تخمین زده می شود (جنین چند ماهه است)
- ارزیابی دقیق از سوابق پزشکی مادر ، برای شناسایی عوامل خطرهای خاص ، انجام بگیرد.
- خشونت خانگی بررسی شود چون این امر خطر سقط جنین و خاتمه حاملگی را افزایش می دهد.
- وزن جنین هنگام تولد استاندارد باشد ( ۲.۷۰۰ تا ۴.۲۰۰ گرم) تا نوزاد یا مادر در معرض خطر قرار نگیرند.
سن بارداری پرخطر
به دوران بارداری گفته می شود که در آن سن مادر می تواند بر سلامت او و جنین تاثیرگذار باشد. بارداری در سنین پایین تر از ۱۸ سال و بالاتر از ۳۵ سال به عنوان بارداری پرخطر شناخته می شود. در زنان زیر ۱۸ سال ، خطراتی همچون زایمان زودرس ، فشار خون بالا و کمبود وزن جنین افزایش می یابد. این مادران معمولا به دلیل عدم تکامل کامل جسمی ، ممکن است با مشکلات بیشتری روبرو شوند. از سوی دیگر ، در زنان بالای ۳۵ سال ، خطر ابتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت بارداری ، فشار خون بالا و مشکلات کروموزومی مانند سندرم داون افزایش می یابد. این زنان ممکن است به نظارت دقیق تر و مراقبت های بیشتری در طول بارداری نیاز داشته باشند تا از بروز مشکلات احتمالی برای مادر و جنین جلوگیری شود. در هر دو گروه ، مشاوره پزشکی و مراقبت های پیشگیرانه اهمیت ویژه ای دارد.
