سقط جنین چیست و عوارض، علائم و انواع آن کدامند؟ آیا سقط جنین خطرناک است؟ چگونه می توان از سقط جنین جلوگیری کرد؟ سقط جنین بیشتر برای کدام مادران باردار اتفاق می افتد؟ این ها سوالاتی هستند که شما از ما می پرسید. در این مقاله می خواهیم علاوه بر پاسخ گویی به همه این پرسش ها، دقیق ترین و جدیدترین اطلاعات درباره سقط جنین را به سمع و نظر شما عزیزان برسانیم.
منظور از سقط جنین چیست؟
پایان یافتن حیات جنین یا از دست دادن رویان قبل از آن که جنین قادر به ادامه زندگی و حیات خارج از رحم مادر باشد و اتمام دوران بارداری به دلیل خروج رویان از رحم مادر به وسیله ی عمل جراحی یا روش های طبیعی و سنتی در هر مرحله از حاملگی که جنین یا رویان دارای تنفس و علائم حیاتی می باشد را سقط جنین می‌گوییم.
سقط جنین به انگلیسی با عنوان Abortion شناخته می شود و یکی از شایع ترین رخدادهای دوران بارداری از ابتدای خلقت انسان تاکنون، سقط جنین است که به طور نسبی در20 درصد از بارداری ها اتفاق می افتد. رخ دادن این فرآیند به عوامل گوناگونی بستگی دارد که در برخی موارد این عوامل به صورت طبیعی هستند و کنترل آن ها از دسترس مادر خارج است.
در بسیاری از موارد نیز می توان با کمک گرفتن از یک متخصص زنان خوب از بروز سقط جنین و خطرات مرتبط با آن جلوگیری کرد. در ادامه به بررسی موثرترین راه های پیشگیری از سقط جنین خواهیم پرداخت.
سقط جنین در ادیان مختلف
اخلاقی بودن، عقاید مذهبی و دینی و همچنین وضعیت فرهنگی – اجتماعی جوامع مختلف باعث شده که عمل سقط جنین دیدگاه های متفاوتی را در سراسر جهان ایجاد کند. امروزه در مناطق مختلف جهان که دارای فرهنگ های گوناگون و وضعیت های مذهبی مختلف هستند، اختلاف نظرات فراوانی بر سر قانونی و اخلاقی بودن سقط جنین وجود دارد.
انواع سقط جنین
امروزه سقط جنین به دو صورت عمدی (خود خواسته) و غیر عمدی (ناخواسته) انجام می گیرد که بروز هر یک از این فرآیندها به دلایل مختلفی بستگی دارد. در ادامه همه انواع سقط جنین را مورد بحث و بررسی قرار می دهیم:
سقط جنین عمدی (خود خواسته)
منظور از سقط جنین عمدی یا خود خواسته اتمام و پایان بارداری و خروج جنین یا رویان از رحم، طبق خواسته مادر و والدین است. به این نوع از سقط جنین، سقط القایی نیز گفته می شود که دارای دو نوع سقط جنین درمانی و الکتیو (غیرقانونی) می‌باشد. روش انتخاب برای انجام این نوع سقط در هر دو مورد با توجه به سن جنین، تشخیص پزشک، رضایت والدین، خطرات و عوارض ناشی از روش انتخاب می‌شود.
انجام سقط جنین به صورت عمدی از قرن‌ها پیش با روش های مختلف مانند استفاده از داروهای گیاهی (مثل زعفران)، فشارهای شکمی و انواع روش های دیگر قابل انجام بوده است. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی در حوزه پزشکی، مدت کمی است که سقط خود خواسته به صورت قانونی در کشورهای پیشرفته انجام می گیرد.
البته قابل ذکر است با توجه به قانونی شدن سقط به صورت خود خواسته از لحاظ پزشکی، این کار به دلیل حساسیت های فراوان و عوارض گوناگونی که برای مادر به همراه دارد باید تحت نظر پزشک و در محیط بیمارستان توسط پزشکان و کادر آموزش دیده و مجرب انجام گیرد.
چرا که انجام فرآیند سقط اگر به دور از محیط بیمارستان و بدون نظارت پزشک متخصص و افراد بدون علم و تجربه و با ابزاری غیر از ابزارهای مخصوص جراحی و مناسب انجام شود، اتفاقاتی همچون سقط ناقص رویان که باعث معلول شدن جنین خواهد شد و آسیب رساندن به مادر می شود و در موارد بسیار زیادی هم مرگ مادر را به همراه دارد.
سقط جنین خود خواسته یا غیر قانونی
از جمله مهم ترین دلایل سقط جنین خود خواسته اکتیو و پایان دادن به دوران حاملگی، بارداری های غیر منتظره است که به صورت ناگهانی و بدون برنامه ریزی توسط زوجین اتفاق می افتد. در این مورد به دلیل عدم آمادگی والدین برای پذیرش فرزند به عنوان عضو جدیدی از خانواده، با توافق و رضایت پدر و مادر سقط توسط پزشک متخصص در هفته های اول بارداری انجام می شود.
انجام عمل سقط خود خواسته اگر در دو ماه اول بارداری صورت گیرد در توانایی باروری مادر تغییرات زیاد و قابل توجهی ایجاد نمی کند. اما عوارضی مانند ابتلا به عفونت‌های لگنی و درصورتی که به وسیله ی عمل جراحی انجام شود ممکن است احتمال بارداری خارج از رحم را افزایش دهد.
سقط جنین درمانی
در مواردی ممکن سقط جنین به صورت عمدی و در جهت درمان و حفظ سلامت مادر، با تشخیص پزشک انجام شود که شاید اصلی ترین دلیل والدین برای انجام این کار، تشخیص و وجود یک نقص و کمبود در جسم رویان و جنین است که باعث ایجاد عاملی در معلولیت جسمی و فیزیکی، روحی و یا اختلالات وراثتی می شود.
گاهی نیز بارداری های ناشی از روابط نامشروع و یا تجاوزات جنسی برای دختران و زنان اتفاق می افتد که در این موارد به دلایلی همچون مسائل اخلاقی و فرهنگی و تعصبات ناشی از عقاید مختلف، عمل سقط عمدی و خاتمه ی دادن به دوران بارداری توسط پزشک داده می‌شود.
سقط جنین خود به خودی
خارج شدن رویان یا جنین از رحم مادر به طور ناخواسته و عمدی با دلایل طبیعی گوناگون یا بر اثر حوادث و اتفاقات مختلف که کنترل آن از محدوده ی اراده ی مادر خارج باشد را سقط اتفاقی یا ناخواسته جنین می نامند.
سقط ناخواسته شامل چندین نوع می باشد؛ از جمله سقط جنین کامل، ناقص، مکرر و اجتناب ناپذیر. از مهم ترین و شایع ترین دلایل سقط غیر عمدی، ایجاد اختلالات کروموزومی در سه ماه اول حاملگی می باشد. اما عواملی همچون حاملگی پرخطر در اثر بالا بودن سن مادر و مبتلا بودن به بیماری‌هایی مانند لوپوس، دیابت، عفونت‌های رحمی، در سقط جنین غیر عمدی نقش بسزایی دارند. البته گاهی اوقات سقط جنین ناخواسته، در اثر حوادثی همچون تصادف، افتادن مادر از ارتفاع، وارد شدن ضربه به جنین و … انجام می شود.
عوامل موثر در افزایش خطر سقط جنین
برخی از عوامل می توانند احتمال سقط جنین را تشدید کنند و به این ترتیب از میزان کیفیت و سلامت بارداری برای مادر و جنین بکاهند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- تغذیه نامناسب
- افزایش سن زوجین
- ضربه، حوادث طبیعی
- بارداری های ناخواسته
- تعداد بارداری های بیش از حد مجاز یک زن
- استفاده از دخانیات و مشروبات الکلی توسط والدین
- سابقه تولد نوزاد معلول و دارای نواقص فیزیکی و روحی
- چسبندگی، فیبروم، عفونت و ناهنجاری های رحم و دهانه‌ی رحم
- شرایط محیطی نامناسب همچون آلودگی‌های ناشی از مواد شیمیایی خطرناک همچون آرسنیک و بنزن
- بیماری های وراثتی و اختلالات هورمونی والدین همچون تیروئید، سلیاک، دیابت، سرطان، سندرم تخمدان پلی کیستیک، سیستمیک مزمن و….
علائم سقط جنین
سقط جنین علائم مختلفی دارد که وابسته به زمان سقط، ممکن است شدت و نوع آن ها متفاوت باشند. مهم ترین علائم سقط جنین عبارتند از:
- کمر درد شدید
- درد و انقباضات شکمی
- لکه بینی و خونریزی در بارداری
- ترشح مایعات سفید یا زرد رنگ از واژن
پیشگیری از سقط جنین
نمی توان گفت که دقیقا به چه روش هایی می توان از سقط جنین به صورت قطعی جلوگیری کرد ولی بهترین راهکار این است که به یک متخصص زنان خوب مراجعه کنید و از ابتدای بارداری و حتی از زمانی که فقط تصمیم به بارداری گرفتید تحت نظر او باشید. در روند مراقبت های بارداری تمام مشکلات مربوط به سلامت بارداری شما مورد بررسی قرار می گیرند و برای درمان هر یک برنامه خاصی تدوین می شود. به عنوان مثال در صورتی که تغذیه شما در دوران بارداری درست نیست، برای شما رژیم غذایی تخصصی بارداری در نظر گرفته می شود.
روش های سقط جنین
امروزه روش های مختلف و ایمنی برای سقط جنین رایج شده اند که نسبت به سایر روش های قدیمی مانند استفاده از گیاهانی همچون زعفران و … تاثیر بسیاری بالاتری دارند. در ادامه سه مورد از اصلی ترین روش های سقط جنین را معرفی کرده ایم:
- سقط با مصرف انواع دارو: سقط جنین با مصرف دارو در سه ماه اول بارداری امن و بی خطر می باشد اما درد بیشتری را نسبت به روش های دیگر برای مادر به همراه دارد. البته احتمال سقط کامل جنین به همراه جفت با مصرف دارو کم است. از جمله داروهای مورد استفاده سقط جنین میفپریستون و میزوپروستول می‌باشد.
- آسپیراسیون خلاء: عمل جراحی از رایج ترین روش های انتخابی برای سقط جنین است که در بیمارستان یا مطب توسط یک پزشک متخصص انجام می گیرد. البته این روش عوارض همچون ماندن جفت در رحم و تخلیه مجدد، سوراخ شدگی رحم و انواع عفونت ها را به همراه دارد.
- اتساع و تخلیه: از امن ترین روش‌های سقط جنین در سه ماه دوم بارداری می باشد که در رابطه با آن در مقالات بعدی سایت دکتر نگین حدادی توضیحاتی را ارائه خواهیم کرد.
